بلبلی از جلوهٔ گل بی قرار
گشت طربناک بفصل بهار
در چمن آمد غزلی نغز خواند
رقص کنان بال و پری برفشاند
بیخود از این سوی بدانسو پرید
تا که بشاخ گل سرخ آرمید
پهلوی جانان چو بیفکند رخت
مورچه‌ای دید بپای درخت
با همه هیچی، همه تدبیر و کار
با همه خردی، قدمش استوار
محتسب در نیم شب جایی رسید
گفت هی مستی چه خوردستی بگو
گفت آخر در سبو واگو که چیست
گفت آنچ خورده‌ای آن چیست آن
دور می‌شد این سؤال و این جواب
محتسب، مستی به ره دید و گریبانش گرفت
گفت: می باید تو را تا خانه‌ی قاضی برم
گفت: نزدیک است والی را سرای، آنجا شویم
چو از سروبن دور گشت آفتاب
سر شهریار اندرآمد به خواب
چه خوابی که چندین زمان برگذشت
نجنبیند و بیدار هرگز نگشت
چو از شاه شد گاه و میدان تهی
مه خورشید بادا مه سرو سهی
چپ و راست هر سو بتابم همی
سر و پای گیتی نیابم همی
یکی بد کند نیک پیش آیدش
جهان بنده و بخت خویش آیدش
یکی جز به نیکی جهان نسپرد
همی از نژندی فرو پژمرد
هان ای دل عبرت بین، از دیده نظر کن هان
کلاغی به شاخی جای‌گیر
زاغــکی قالب پنـیری دید
به دهان برگرفت و زود پرید
بر درختی نشست در راهی
که از آن می گذشت روباهی
روبه پرفریب و حیلت ساز
رفت پای درخت و کرد آواز
گفت:بـــه بـــه چقـدر زیـبایــی !
چه سری، چه دمی، عجب پایی !
پر و بالت سیاه رنگ و قشنگ
نیست بالاتر از سیاهی، رنگ !
گر خوش آواز بودی و خوشخوان
نـبدی بهتـر از تو در مــرغـــان
زاغ می خواست قار قار کند
تا کــه آوازش آشکـــار کـند
طعمه افتاد چون دهان بگشود
روبهک جست و طعمه را بربود
روزی ز سر سـنگ عـقـابی به هـوا خاسـت
وانــدر طلب طـعمـه پــر و بــال بیــاراسـت
بـر راسـتی بــال نـظر کرد و چـنین گـفـت:
امـروز همه رویِ جهــان زیـر پــر ماسـت
بـر اوج چـو پـــرواز کـنم از نــظـر تـــیـز
می بـینم اگر ذرّه‌ای انــدر تـه دریــاسـت
